انسان در طول ساعت های شبانه روز، زمانی را برای صرف صبحانه، ناهار و شام و گاهی میان وعده های متفاوت صرف می کند و در این میان صرف نظر از توان مالی، ‌سلیقه و شرایط محیطی افراد، ‌سلامت غذا یگانه عاملی است که همگان در این زمینه با هم توافق دارند.

 

گاهی طعم، ‌رنگ و بوی غذا، ‌فرد را از تفکر به نحوه پخت و کیفیت مواد اولیه باز می دارد؛ پس از دریافت غذای خوش طعم و رفع احساس گرسنگی، ‌آرامشی موقت حاصل می شود که منجر به رضایت مصرف کننده است و اگر این غذای خوش طعم،‌ به راحتی قابل دستیابی باشد و با کمترین قیمت خریداری شود، این ‌آرامش دو چندان خواهد شد، اما سوال این است که آیا هر نوع غذایی قابل مصرف است؟

اگر به فرآیند گردش غذا در بدن توجه شود،‌ با ورود مواد خوراکی و آشامیدنی به بدن، ‌مکانیزم های مختلفی فعال می شوند؛ به عنوان مثال حس چشایی طعم و مزه را دریافت می کند،‌ بزاق دهان به حل شدن و فرو دادن غذا کمک می کند و ‌حرکات دودی مری لقمه های غذا را پایین می برد.

در تمام مراحل، سیستم های شناسایی بدن در پی یافتن عوامل مفید و مضر غذا هستند تا در صورت ورود عوامل نامناسب، واکنش نشان دهند و سیستم دفاعی را فعال کنند.

میکروب های مضر در مواد غذایی یا خودشان مسمومیت ایجاد می کنند و یا از راه سموم داخلی و خارجی، محیط را آلوده کرده و باعث مسمومیت می شوند؛ در این حالت به جای غذا، ‌ظرفی پر از سم داریم، نوع و تعداد میکروب ها و حجم سموم تولیدی عامل مهمی در ایجاد مسمومیت است؛ گاهی تعداد بسیار زیادی از میکروب ها و حجم زیادی از سموم برای مسموم کردن لازم است، اما گاهی با کمترین تعداد میکروب، ‌مسمومیت شدید ایجاد می شود.

در بیشتر موارد سیستم دفاعی بدن به خودی خود سعی در کنترل عوامل مزاحم می کند و گاهی حتی بدون آگاهی ما، ‌تمام موارد مزاحم از بین می روند و این موضوع ارتباط بسیار نزدیکی با قدرت ایمنی و سلامت سیستم ایمنی بدن و سن فرد و برخی مولفه های دیگر دارد، اما در صورتی که فرد به دلیل بیماری، تضعیف شده باشد یا مانند کودکان یا سالمندان از سیستم ایمنی مناسبی برخوردار نباشد،‌ بیماری و مسمومیت به راحتی ایجاد شده و می تواند منجر به عوارض جبران ناپذیر یا حتی مرگ شود.

‌پیشگیری از ابتلا به مسمومیت غذایی بسیار آسان است؛ تهیه مواد اولیه مرغوب، ‌رعایت بهداشت فردی در فرآیند تهیه و تولید مواد غذایی و نگهداری مناسب مواد تولیدشده از اصول طلایی این امر به شمار می رود و شست و شوی دست که کلیدی ترین اصل است و به راحتی می تواند بسیاری از عوارض را کنترل کند؛ همچنین آموزش مستمر و نظارت از ارکان مهم پیشگیری است.

آنچه مسلم است در تمام مراکز مجازی که مواد غذایی تهیه،‌ تولید، ‌توزیع،‌ بسته بندی، ‌نگهداری و به فروش می رسند، ‌آموزش های لازم از سوی متخصصان بهداشت ارایه می شود و در تمامی این مراحل نظارت های لازم انجام می شود، بنابراین مراکز معتبر، ‌قابل نظارت و ارزیابی است و در صورت بروز مشکل اقدامات اصلاحی صورت می گیرد و در صورت تخلف با متخلفان برخورد قانونی می شود، اما مراکز غیر مجاز و غیر بهداشتی و همچنین دوره گردان و فروشندگان سیار، نه تنها آموزش ندیده اند، بلکه هرگز کنترلی بر تهیه و تولید مواد غذایی آنها نیست، از سویی شرایط نگهداری مواد غذایی آنها بسیار نامناسب است.

در حالت کلی میکروب ها در فاصله دمای 4 تا 65 درجه سانتی گراد بهترین حالت رشد خود را دارند، در صورتی که دمای اتاق 20 تا 24 درجه سانتیگراد است و دمای محیط هم در تابستان به 40 درجه و گاهی بیشتر می رسد. میکروب های مسمومیت زا، ‌وقتی در این دما قرار گیرند ابتدا خود را با محیط وفق داده سپس به سرعت رشد می کنند و مشکلات جدی به وجود می آورند.

غذایی که دست فروشان در کنار خیابان ‌یا در ماشین به فروش می رسانند، قابلیت کنترل ندارد؛ نوع مواد اولیه و فرد تهیه کننده شناخته شده نیست و فرد می تواند مبتلا به بیماری هایی مانند وبا یا حصبه باشد، ‌شرایط نگهداری و‌ حمل و نقل و توزیع نیز از عوامل آلوده کننده غذا است و در نهایت با خرید این غذا، ‌حجمی از سموم را وارد بدن خود می کنیم.

یکی دیگر از خطرات مصرف این مواد، ‌عوارض بلندمدت آن است، ‌وجود سموم اندک در مواد غذایی ممکن است فرد را در کوتاه مدت بیمار نکند، اما با جمع شدن این سم در بدن در مدت زمان معین، فرد دچار عوارضی مانند نارسایی کبد و کلیه می شود، زیرا در این مدت زمان، اندام های داخلی تلاش کرده اند تا به صورت مدام سموم را دفع کنند و به مرور دچار مشکل می شوند.

گزارش ها نشان می دهد که فروش غذای دوره گرد، بستر مناسبی برای سودجویان و مخالفان نظم و امنیت است که با توزیع غذای آلوده سعی در مختل کردن آن دارند.

با توجه به همه موارد می توان نتیجه گرفت، خرید از مراکز غیر مجاز و دوره گردان مواد غذایی، بیماری فرد، از دست دادن آرامش خانواده، احتمال بروز عوارض جبران ناپذیر مانند نقص عضو و حتی مرگ، به ویژه فرزندان خردسال را به دنبال دارد و در هیچ جامعه ای توصیه نشده است./102

مهندس «مرجان مشتاقی مقدم»؛ کارشناس سلامت محیط دانشگاه علوم پزشکی شیراز

پایان خبر